Stamboom van de taal
Van taal kan men, net als van mensen, een gigantische stamboom maken. Illustrator Minna Sundberg maakte voor haar web comic een mythische boom die de geschiedenis van de Europese talen mooi visualiseert. Haar comics zijn echt de moeite.
Taal is constant in beweging. Vroeger waren er meer talen dan nu omdat het leven zich vooral lokaal afspeelde. Bijgevolg zijn er al vele talen verdwenen. In de stamboom van de taal geldt, net als bij mensen, het motto: survival of the fittest.
Talen veranderen voortdurend en passen zich aan nieuwe situaties aan bv. : kolonisatie, handel, oorlogen, technologische innovatie, politieke beslissingen, enz.
Opkomst natiestaten
De talen die wij vandaag in Europa spreken zijn o.a. een gevolg van de opkomst van de natiestaten.
Bv.: In Frankrijk sprak een minderheid van de mensen Frans doorheen het leeuwendeel van de geschiedenis. Men sprak er Duits, Spaans, Nederlands, Bretons, allerlei regionale dialecten, etc. Zelfs in 1870 sprak de helft van de Franse rekruten in het leger geen Frans. Dat is toch nog niet lang geleden.
In de 19de eeuw was er de opkomst van de natiestaten. Hierdoor zocht men overal naar een gemeenschappelijk verhaal (bv. Ambiorix en de Guldensporenslag voor ons). Naast een gemeenschappelijk verleden zocht men natuurlijk ook een gemeenschappelijke standaardtaal van de natie die men wilde bouwen en zo werd er in Frankrijk steeds meer Frans gesproken.
Geschiedenis van de taal
De geschiedenis van taal is een complex onderwerp dat duizenden jaren beslaat en de evolutie van de menselijke communicatie omvat vanaf de vroegste vormen tot op de dag van vandaag. Hoewel de details van deze geschiedenis nog steeds worden bestudeerd door taalkundigen, zijn er wel enkele mijlpalen die een belangrijke rol hebben gespeeld bij het vormgeven van de talen die we tegenwoordig spreken.
De vroegste vormen van menselijke communicatie waren waarschijnlijk non-verbaal en bestonden uit gebaren, gezichtsuitdrukkingen en andere fysieke signalen. Toen de mens complexere samenlevingen en sociale structuren begon te ontwikkelen, hadden ze een meer geavanceerd communicatiemiddel nodig. Er wordt aangenomen dat de eerste gesproken talen ongeveer 50.000 jaar geleden ontstonden, hoewel er weinig direct bewijs is van deze vroege talen.
Een van de vroegst bekende geschreven talen is het Soemerisch, dat rond 4000 BC in het oude Mesopotamië werd gebruikt. Dit werd gevolgd door een aantal andere vroege schrijfsystemen, waaronder Egyptische hiërogliefen, het Indusschrift en Chinese karakters.
De oude Grieken leverden belangrijke bijdragen aan de studie van taal, waarbij geleerden zoals Aristoteles en Plato de aard van taal en haar relatie tot denken en werkelijkheid onderzochten. In de eeuwen die volgden, werd Latijn de dominante taal van wetenschap en de kerk in Europa, terwijl Arabisch de taal werd van wetenschap, wiskunde en filosofie in de islamitische wereld.
De evolutie van moderne Europese talen is terug te voeren tot het Romeinse Rijk en zijn invloed op de talen van Europa. Het Latijn evolueerde naar de Romaanse talen, waaronder Frans, Spaans, Italiaans, Portugees en Roemeens, terwijl Germaanse talen zoals Engels, Duits, Nederlands en Scandinavische talen zich ontwikkelden uit de talen die werden gesproken door de Germaanse stammen die het Romeinse rijk binnenvielen.
De uitvinding van de boekdrukkunst in de 15e eeuw had een diepgaande invloed op de ontwikkeling van de taal, waardoor het mogelijk werd om massaal boeken te produceren en informatie op grotere schaal te verspreiden dan ooit tevoren. Dit leidde tot de standaardisatie van veel talen, toen schrijvers en geleerden het eens werden over bepaalde grammaticale, spellings- en uitspraakregels.
Het moderne tijdperk heeft verdere taalveranderingen ondergaan, met de verspreiding van het Engels als taal voor bedrijven, wetenschap, diplomatie, etc. De ontwikkeling van nieuwe technologieën, zoals internet en sociale media, heeft ook een aanzienlijke invloed gehad op de taal, met nieuwe woorden die zich snel over de wereld verspreiden.
Woorden
Net als talen, kunnen woorden ook het bijltje erbij neerleggen. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
- het woord is niet meer nodig bv. woorden die een beroep aanduiden dat niet meer bestaat zoals kolenboer, voddenboer, lantaarnopsteker etc.
- de connotatie van het woord is veranderd. Vroeger was het woord wijf in Vlaanderen neutraal. Nu komt dat toch lichtjes agressief over😁.
- soms is er simpelweg geen duidelijke reden. Bv. het woord ‘reeds’ klinkt verouderd. Ik blijf het zelf toch gebruiken. Eigenzinnig😁. Ik gebruik het ter afwisseling en het klinkt ook beter in sommige contexten bv. een sarcastische context 🙂. Het woord ‘doch’ klinkt ook zeer verouderd. Dit heb ik zelf nooit gebruikt.
- …
Favoriete woorden
Enkele woorden (al dan niet dialectwoorden) die niet zoveel meer gebruikt worden:
- slabakken: treuzelen, talmen.
- tintenkiller: een stift waarmee inkt van een vulpen kan worden gewist en overschreven.
- jonkman: een man die nooit getrouwd is geweest.
- riebedebie: weg, vertrekken zonder iets te zeggen.
- kwiet: halve gare. (eerder spreektaal, denk ik).
- het is groen hout: het zit ertegen, het is ruzie (Mechels dialect).
- scheiresliep: messensnijder (Mols dialect).
- moeienaks: naakt (Mols dialect).
- schobbejak: schooier, klaploper.
- oelewapper: flapdrol🙂, onnozel of onhandig persoontje.
- snotneus: een jong iemand. Wordt nog wel gebruikt, maar toch minder, naar mijn gevoel.
