Jaren ’20
De Roaring Twenties, ook wel bekend als het jazz-tijdperk, was een decennium van belangrijke culturele, sociale en economische veranderingen die plaatsvonden in de Verenigde Staten en delen van Europa (vnml. in de steden) in de jaren ’20.
Het werd gekenmerkt door een gevoel van optimisme en welvaart, met een explosie van consumentisme, nieuwe vormen van amusement en vrije tijd, en een versoepeling van de traditionele sociale zeden. De Roaring Twenties zagen een opkomst van de populaire cultuur, met de opkomst van jazzmuziek, flapper-mode en nieuwe vormen van media zoals films en radio. De economie bloeide en veel mensen genoten van hernieuwde welvaart en vrije tijd.
Deze periode kende echter ook sociale problemen in Amerika, zoals de drooglegging, georganiseerde misdaad, raciale ongelijkheid en gender-ongelijkheid.
De term Roaring Twenties wordt vaak gebruikt om te verwijzen naar een specifieke periode, ruwweg vanaf het einde van WO I in 1918 tot de beurscrash van 1929 en het begin van de Grote Depressie.
Iconische look
De iconische jaren ’20 look: flapperjurk, franjes, bleke kousen, lange parels en een hoofdband met struisvogelveren. Lange haren? Passé! De schaar erin…. De trend was een korte, pittige bob met watergolven. Hoe kwam deze “revolutie” eigenlijk tot stand? Een kleine schets:
Voor de lol
Om in het tijdsbeeld te komen: huwelijksadvies uit 1918 van een Suffragette. Nr. 6 is mijn favoriet😊.
Het pamflet/oorlogsverklaring/levensverhaal… (?) ging viraal toen het in het Pontypridd Museum in Wales tentoongesteld werd.
Genoeg getalmd. Laten we maar gauw naar de bruisende jaren ’20 rijden met onze gloednieuwe auto. Tuut! Tuut!
Aanloop
Horror: 1+1 gratis
Aan het einde van WO I, raasde de Spaanse Griep door de loopgraven. De soldaten waren verzwakt door alle ontberingen en vielen met bosjes. Al gauw schakelde dit virus een versnelling hoger en moest hele aardkloot eraan geloven.
Eerst oorlog en dan een pandemie. Wij beleven in onze jaren ’20 hetzelfde duivelse duo, maar weliswaar in light versie!
The Lost Generation
De mensen die overbleven na de oorlog en pandemie werden over het algemeen ineens substantieel ouder. Mijn overgrootouders Jan, Julia , Fons en Irma zijn inderdaad allemaal tachtigers en zelfs negentigers mogen worden. Mijn betovergrootmoeder Paulina Van Gestel is gestorven aan het einde van de jaren ’20 op 42-jarige leeftijd. Zo jong. Ondanks de langere levensduur, werd deze generatie The lost generation genoemd. Dit vergt geen verdere uitleg, denk ik! Auteurs Ernest Hemingway and Scott F. Fitzgerald beschreven in hun boeken de desillusies van deze generatie.
Meisjes aan de macht!
Veel mannen waren overleden tijdens of na de oorlog of leden aan posttraumatisch stressstoornissen. Dit gaf de vrouwen een maatschappelijke armslag:
- Vrouwen hadden in WO I een actievere rol opgenomen. Ze maakten munitie, reden met de auto, werkten als bankbediende of serveerster etc. Na de oorlog waren ze niet van plan om de tijd terug te draaien.
Dansgeluk of -gevaar?
Na de oorlog brak er een tijdperk van ontspanning aan: de Jazz Age of The Roaring Twenties (1918-1929). Jazz-muziek werd heel populair. Het werd voornamelijk gemaakt door zwarte Amerikaanse muzikanten. Het eindelijk naar waarde schatten van deze muziek (en zijn makers) was een klein (petieterig) stapje richting gelijkheid.
Dansorkesten schoten als paddestoelen uit de grond en de verkoop van grammofoonplaat ging in stijgende lijn. Met een korset kan je toch onmogelijk de Charleston dansen💃!
De kerk was hier allesbehalve blij mee. Het dansgevaar moest ingeperkt worden! In Deventer in Nederland werd er in 1929 zelfs een comité opgericht voor de bestrijding van het dansgevaar! Vooral de Charleston, een uit Amerika overgewaaide dansvorm, vond men uitermate vulgair! Ach, die “brave” burgers toch.
Filmindustrie
In Hollywood en Berlijn ontstond er een filmindustrie en de geluidsfilm maakte zijn intrede. Later, in de jaren ’30, werd de filmindustrie gebruikt voor propaganda-doeleinden.
In al die films speelden natuurlijk ook acteurs. De filmster was geboren en had zoals vandaag invloed op de mode.
Nieuwbakken
Mensen hadden opnieuw hoop en omarmden de nieuwe technologieën: auto, telefoon, radio…
Fragment uit de roman Radiozussen van Eva Wagendorfer. Het verhaal speelt zich af in de jaren ’20 in Frankfurt.
In het grote Frankfurt was waarachtig een kapsalon waar cliënten naar de radio konden luisteren, alsof het de vanzelfsprekendste zaak van de wereld was om muziek en nieuws zomaar te horen. Dat was regelrecht wonderbaarlijk! En vooruitstrevend. Hier werd niet alleen thuis tussen de 4 muren naar de radio geluisterd, maar zelfs in openbare gelegenheden! Hoewel de zendkwaliteit de wensen overliet en het lied vergezeld ging van ruis en gekraak, was aan de meewippende neuzen van hun schoenen te zien dat alle vrouwen in het salon ervan genoten. Het maakte deel uit van het dagelijks leven en deed hen plezier. Terwijl niemand een grammofoonplaat hoefde te verwisselen en erover na moest denken wat die als volgende zou draaien. Die taken namen de mensen van radio Frankfurt op zich.
Personage Gesa Westhof, Frankfurt, 1927.
Allerlei huishoudelijke apparaten kwamen op de markt wat een revolutie ontkentende in vele huishoudens. Eerst in Amerika en later volgde Europa. Men kreeg tijd kadoo. Tijd om zich op te tutten.
Tut
In 1922 werd het graf van Tutanchamon ontdekt. Dit was wereldnieuws en had een grote invloed op de mode en zelfs de architectuur:
Mode
Al deze veranderingen sijpelden natuurlijk door in de mode. Vrouwen stapten uit hun korset (letterlijk en figuurlijk). Er was nog een lange weg te gaan, maar het begin was er! Een outfit uit de jaren ’20 woog 1/10 van een outfit uit de jaren ’10. Ik heb er zelf deugd van!
La Garçonne
Lange lokken en ronde borsten waren zo jaren ’10! Het ideale silhouet was jongensachtig, lang en slank.
Mannen en vrouwen worden moeilijker en moeilijker van elkaar te onderscheiden.
Vogue, 1922
Coco Chanel bracht de collectie Garçonne uit. In deze collectie ging de rok omhoog en de taille omlaag. De simpelheid van de snit werd gecompenseerd door parels, sjaals,…
Chanel gebruikte hiervoor jersey wat voordien beschouwd werd als een minderwaardige stof. Deze stof was bovendien geschikt voor massaproductie. Deze collectie maakte samen met de innovaties in de textielindustrie de weg vrij voor betaalbare kledij!
De naam garçonne was geïnspireerd op een personage uit de bestseller Garçonne van Victor Margueritte. Het boek uit 1922 gaat over een jonge, onafhankelijke vrouw die een vrij seksueel leven leidt, met zowel mannelijke als vrouwelijke minnaars. Zoals je al kan vermoeden, deed het boek heel wat stof opwaaien.
Sport
Steeds meer vrouwen deden aan sport. Franse tennisster en stijlicoon Suzanne Lenglen verscheen op Wimbledon met blote onderarmen en kuiten. Dit veroorzaakte de nodige commotie, maar zette de wagen aan het rollen.
Tennis: jaren ’00
Tennissen in stijl in de jaren ’00, next level🎩! Ik mag toch aannemen dat zij hun hoed en jas uitdeden om te tennissen? Het zou anders te gek voor woorden zijn.
Tennis: jaren ’10
Tennis: jaren ’20
Het verschil tussen de jaren ’10 op de bovenste foto en de jaren ’20 op de onderste foto is werkelijk fenomenaal.
Design van de jaren ’20
Het design van een jaren 20 jurk en broek was meestal erg eenvoudig. De rechte, duidelijke lijnen gaven de draagsters meer bewegingsvrijheid dan ze gewend waren. Het verschil tussen de kledingstukken zat hem vooral in de afwerking, de kwaliteit en de stoffen. Saai zagen vrouwen er zeker niet uit. Ze fleurden hun jaren 20 kleding op met extravagante hoeden of opvallende verenboa’s.
Bron: Wenz , 100 years of fashion, van petticoat tot skinny jeans
Pasvorm van de jaren ’20
De pasvormen in de 20er jaren waren erg basic. Vrouwen gingen het liefst de deur uit in een recht hemdjurkje met dunne spaghettibandjes of een cocktailjurk tot op de knie met sjerpen of strikjes als blikvangers. Ook rechte broeken waren veel in hun kledingkast te vinden. De rokken eindigden iets boven de knie, maar ze gaven weinig bloot van de vrouwelijke rondingen. Een rok liet meer de drang naar vrijheid zien en de afkeer tegen het conventionele systeem.
Bron: Wenz , 100 years of fashion, van petticoat tot skinny jeans
Booming business
Vrouwen begonnen make-up te dragen en lieten meer huid zien waaronder armen, benen, oksels… De pasvorm van de kledij liet sowieso minder over aan de verbeelding.
In de jaren ’20 werd schoonheid dan ook een booming business en dat is 100 jaar later nog steeds zo.
Een vb.:
Mijn familie in de jaren ’20
Jan en Julia zijn getrouwd aan het einde van de jaren ’20. Op hun huwelijksfoto is er echter van heinde en verre geen struisvogelveer te bespeuren. Het bruidspaar staat in het midden.
Paulina Van Gestel, de vrouw van Jan Frans Huysmans, overleed in het midden van de Roaring Twenties. Ze was maar 42 jaar oud. Ik vind het moeilijk in te schatten hoe oud ze op deze foto is, maar ik vermoed dat de foto niet lang voor haar dood genomen is.
Mijn oudtante Virginie is geboren in 1898. Deze foto is waarschijnlijk genomen aan het einde van de jaren ’10 of in de jaren ’20. Van de Roaring Twenties is er wederom geen sprake.
Conclusie
De jaren ’20 was een periode van grote veranderingen, maar die concentreerde zich eerst vooral in Amerika en waaide daarna over naar Europa, met name in de de stad (en vaak bij welgestelde jongeren). Op het platteland sijpelde the Roaring Twenties maar traag door.
De reden hiervoor was dat er veel burgeroorlogen en etnische spanningen waren in Europa. De oude machtsstructuren brokkelden af in de naweeën van WO I met alle gevolgen van dien. Ook de armoede tierde nog welig, zeker in Europa. Het was niet alleen maar rozengeur en maneschijn, maar het was in ieder geval een zeer turbulente periode!
Een quote van Clara Bow, de filmster waar ik het eerder over had:
All the time the flapper is laughing and dancing, there’s a feeling of tragedy underneath, She’s unhappy and disillusioned, and that’s what people sense.
Clara Bow
Een gedicht van James Laver:
We’ve silken legs and scarlet lips,
We’re young and hungry, wild and free,
Our waists are round about the hips,
Our skirts are well above the knee,
We’ve boyish busts and Eton crops,
We quiver to the saxophone.
Come, dance before the music stops,
And who can bear to be alone?
James Laver
Ik denk zelf dat de realiteit een gulden middenweg was tussen de flapper-definities van James Laver en die van actrice Clara Bow.
Bronnen en extra lees- en luistervoer
- Quest artikel: Zo zagen de ‘Roaring Twenties’ eruit in Nederland.
- Wenz artikel: Tijdreis langs de trends van de afgelopen 100 jaar.
- Wikipedia artikel: la garçonne
- Boek: Compacts and Cosmetics, Beauty from Victorian Times to the Present Day, Madeleine Marsh.
- Boek: Vintage Fashion, Ottilie Godfrey.
- Podcast Betrouwbare Bronnen, aflevering 113: De jaren ’20 als wenkend perspectief, Jaap Jansen.
- Boek fictie: Death of a Flapper, Nancy Warren
- Foto’s: www.picryl.com: topwebsite met veel foto’s uit het publieke domein.
