Jean Bart

Gegroet landrotten!

Ik heb vele oorouders in de Franse regio Hauts-de-France, waaronder vele vissers, zeevaarders en zelfs Duinkerker Kapers… De bekendste Duinkerker Kaper in mijn stamboom is Jean Bart.

Duinkerker Kapers

Duinkerke is een stad in Frankrijk die grenst aan België. Tot in het midden van de 19de eeuw werd er naast het Frans ook Vlaams gesproken.

In de Middeleeuwen was Duinkerke vooral een vissershaven, gekend voor de haringvangst. Mijn overgrootvader en nazaat Jan is nog haringverkoper geweest. De laatste uitspattingen 🙂.

In de 14de eeuw kwam de handel op gang en aan het einde van de 17de eeuw en het begin van de 18de eeuw werd Duinkerke een belangrijk kapersnest vanwege de strategische ligging van de stad.

De Duinkerker Kapers maakten jarenlang het ruime sop onveilig. De Franse koning gaf hen een volmacht/kaperbrief om vijandelijke schepen te enteren en te plunderen in tijden van oorlog, bv. tijdens de Engels-Nederlandse oorlogen en de Negenjarige Oorlog. Degene die deze volmacht niet kregen, maakten zich schuldig aan piraterij. Er werd de Duinkerker Kapers soms verweten meedogenloos te zijn. De grens tussen kapen en piraterij zal soms vaag geweest zijn, vermoed ik.

Jean Bart, mijn zeer verre neef

Eén van de bekendste Duinkerker Kapers was Jean Bart (°1650, Duinkerke, Frankrijk), de schrik van de Noordzee. Hij was een neef van mijn voormoeder, Anne Bart.

Jean Bart was een Franse marineofficier en kaper die bekendheid verwierf in de late 17de en vroege 18de eeuw. Hij was hij de zoon van een zeeman en groeide op in een zeevarende familie.

Bart begon zijn carrière als matroos op vissersboten en vrachtschepen. Later sloot hij zich aan bij de Franse marine en diende in verschillende campagnes tijdens de Negenjarige Oorlog (1688-1697) tegen Engeland.

Na de oorlog werd Bart kaper en ontving hij kaperbrieven van koning Lodewijk XIV om vijandelijke schepen te veroveren. Hij verwierf hierdoor verschillende schepen en vormde daarmee een vloot van kapers die een aanzienlijke bedreiging vormden voor de Engelse scheepvaart.

De vloot van Bart was bijzonder succesvol in het aanvallen van Engelse koopvaardijschepen in de Middellandse Zee en de Noord-Atlantische Oceaan. Hij was berucht om zijn gedurfde tactieken, waarbij hij zich vaak richtte op grote, zwaarbewapende Engelse schepen met kleinere, snellere schepen.

Jean Bart nam het ook geregeld op tegen de elementen en met succes. In 1689 zat hij samen met Claude de Fourbin (een Franse admiraal) gevangen in Plymouth. Het duo kon al roeiend uit de baai van Plymouth ontsnappen. De twee waaghalzen staken vervolgens in stormachtig weer het Kanaal over naar Saint-Malo in slechts 2 dagen! In het Musée de la Marine in Parijs kan men een gravure bewonderen waarop deze heldendaad staat afgebeeld.

Zijn beroemdste overwinning behaalde hij in 1694, toen zijn vloot een konvooi Engelse koopvaardijschepen onderschepte, waaronder de HMS Canterbury met 80 kanonnen. Ondanks dat ze zwaar in de minderheid waren, gingen Bart en zijn mannen aan boord en veroverden de Canterbury, waarbij ze meer dan 400 Engelse gevangenen namen.

Barts succes als kaper maakte hem tot een held in Frankrijk, en in 1697 werd hij kapitein bij de Franse marine. Hij bleef de rest van zijn carrière bij de marine dienen, ook tijdens de Spaanse Successieoorlog.

Tijdens de Spaanse Successieoorlog voerde Bart het bevel over een squadron schepen in de Middellandse Zee en speelde hij een belangrijke rol bij de Franse verovering van de Spaanse havenstad Barcelona in 1705.

Bart ging in 1708 met pensioen bij de marine en keerde terug naar zijn huis in Saint-Malo, waar hij tot aan zijn dood in 1709 rustig leefde. Hij werd met militaire eer begraven in de Saint-Vincent-kathedraal in Saint-Malo.

Tegenwoordig wordt Bart herinnerd als een van de grootste kapers van Frankrijk en een nationale held. Zijn nalatenschap leeft voort in de populaire cultuur, met tal van boeken, films en zelfs videogames waarin zijn heldendaden als roekeloze piraat worden beschreven. Hij is ook in vele advertenties gebruikt waarvan hieronder een voorbeeld.

Daniël Pieters

Jean Bart was één van de bekendste Duinkerker Kapers, maar mijn andere voorouder, Daniël Pieters, was ook een Duinkerker Kaper. Hij was de man van Jeans nicht, Anne Bart.

Erfenis

Paula, mijn grootmoeder en afstammeling van al die zeebonken, zong graag zeemansliederen. 1 van haar lievelingsliedjes was Aan het strand stil en verlaten van de Havenzangers. Ik ken hetzelf ook vanbuiten😁🌊⚓.

1 van mijn favoriete liedjes is un bel di vedremo uit Madame Butterfly. Deze aria gaat ook over het wachten op een schip waar de grote liefde opzit. Veel drama! Het thema spreekt me ook wel aan.

Dit schiet er over na eeuwen van zeebonkerij!

Stamboom

Via mijn betovergrootmoeder, Paulina Van Gestel, de vrouw van Jan Frans Huysmans, gaat mijn stamboom tot aan de Duinkerker Kapers.

Van Gestel

⬇️

Vercruysse

⬇️

Evrard

⬇️

Gossart (kwartierverdubbeling)

⬇️

Soonckent

⬇️

Pieters

⬇️

Bart

Ik zal later nog iets overzichtelijk maken, maar voorlopig moet je het hier mee doen.

De gemeenschappelijke voorouders van Jean Bart en mezelf zijn Antoine Bart en Elizabeth Noormann.

• Hun zoon Michel Bart is de grootvader van Jean Bart.
• Hun zoon Mathieu Bart is mijn voorouder.

Antoine Bart, mijn directe voorouder, 15 generaties

Antoine Bart is waarschijnlijk rond 1540 geboren en rond 1570 getrouwd met mijn voorouder Elizabeth Noormann. Het is mogelijk dat dit Antoine’s 2de huwelijk was omdat hij ongeveer 30 jaar was op zijn trouwdag met Elizabeth. De meeste mensen in Duinkerke trouwde toen rond hun 20ste.

Antoine Bart x Elizabeth Noormann:

• Nicaise (ca. °1576)
• Antoine (ca. °1578)
• Jean François (ca. °1580)
• Michel (°1585) x Agnes Jacobson: Jean Barts’ grootouders.
• Claudine (°1587)
• Jacqueline (°1589)
• Theodore (°1590)
• Mathieu (°1592) x Marie Vanderhague: mijn voorouders.
• Anne (°1595)
• Gaspard (°1598)
• Catherine (°1600)

2 van zijn dochters trouwden met een Duinkerker Kaper. De rest van zijn kinderen zaten ook allemaal in het wereldje⚓🌊.

Mathieu Bart, mijn directe voorouder, 14 generaties

Mijn voorouders Mathieu Bart en Marie Vanderhague trouwden in 1626.

• Hun zoon Gaspard (°1630) was mijn voorouder.

Na het overlijden van Marie hertrouwde Mathieu met Françoise Neerebout in 1635.

• Hun zoon Nicaise (°1647) stierf in 1718 zonder enig bezit (sans aucun bien).
• Mathieu had een kleinzoon die ook Jean Bart heette en matroos was.
• Mathieu’s andere kleinzoon, Laurent Jean Bart (°1693 – +1737), was kapitein en koopman. In 1737 stierf hij op zee op het schip de Dauphin samen met zijn twaalfjarige zoon.

De nakomelingen van Jean Bart hadden zich kunnen opklimmen op de sociale ladder. Zij verbraken alle contact met hun familie. Het zal te min geweest zijn.

Bronnen

• Jean Bart, Corsaire du Roi Soleil, auteur Patrick Villiers. Ik vind het boek soms verwarrend. Dit heeft misschien meer te maken met mijn kennis van het Frans🙂.

Gratis e-boeken

• Jean Bart : ses origines et ses proches / par A. Lesmaries.

• Jean Bart, célèbre navigateur/ d’après Augerot.